कसैको जीवनको गुणस्तर भनेको उसको सङ्कल्प अर्थात् प्रतिबद्धता नै हो । कर्मक्षेत्र जुनसुकै रोजेको भए पनि खास फरक पर्दैन । — (Vince Lambarde)
नयाँ वर्ष २०७२ सुरु भएको छ । नजाने तपाईँले कति यस्ता नयाँ वर्ष बिताइसक्नुभयो होला । कैयौँ पटक नयाँ वर्ष लागेपछि अब त यो काम नगरी छाड्दिन भनेर सोच्नु पनि भयो होला त
र के तपाईँका ती सोच साकार हुन सके ? सकेनन् भने किन सकेनन् ? आत्मसमीक्षा गर्ने र आफूलाई अझ नयाँ जोश र उत्साहका साथ उचाइतिर अघि बढाउने अवसर हो नयाँ वर्षको सुरुआतको यो बैशाख महिना ।
कविहरु बसन्तको आगमनमा नयाँ कविता कोर्दैछन्, कलाकारहरु नयाँ जीवनको रंग भर्दैछन्, कोइली र न्याहुल आफ्ना स्वरलहरी तिखार्दै छन्, विरुवाहरु नयाँ पालुवा हालेर फुल्न र फल्न उद्यत छन्, प्रकृति स्वयम् पनि हाँस्न, हसाउँन र सिर्जनाको प्रणयज्वर छर्दै प्रफुल्लित हुँदैछ । तपाईँहामी चाहिँ त्यसबाट किन अछुतो हुने ? आउनुहोस् यो नयाँवर्षको सुरुआत गरौँ केही नयाँ संकल्पका साथ, जसले तपाईलाई जीवनको नयाँ गन्तव्य दिन सक्नेछ ।
नयाँ जीवन बनाउन कस्तो सङ्कल्प लिने ? कस्ता सङ्कल्पले हामीलाई माथि उठाउँछ ? राम्ररी मनन गरौँ । असफल हुने र सफल हुने मानिसमा धेरैजसो कुरा एकैखालका हुन्छन्, तर फरक हुन्छ काम गर्ने र सोच्ने तरिकाको । त्यसैले सफल बन्नका लागि प्रथमतः आवश्यक पर्छ उचित सङ्कल्प ।
ह्याप्पि साइन्सका संस्थापक ¥युहो ओकावा सङ्कल्पित सोचलाई समुन्नत जीवनको आधार नै ठान्छन् । उनी भन्छन्, ‘सङ्कल्पित सोच मानिसका लागि जीवन नक्सा अर्थात् ब्लुप्रिन्टजस्तै हुन् । जीवन कस्तो बनाउने भन्ने कुरा तपाईँ आफैँले लिने सङ्कल्पमा भर पर्छ । सङ्कल्प वास्तवमा एउटी महिलाभित्र गर्भस्थ भएको र जन्मिनसकेको शिशुजस्तै हो । शिशु गर्भमा आइसक्यो, अब त्यसलाई स्याहार–सुसार गरेर, समय पु¥याएर जन्माउने बेला पर्खन मात्र बाँकी छ । (ओकावा पृ. १३५)
तपाईँ सफलताको बच्चा जन्माउन चाहनुहुन्छ भने सङ्कल्पका माध्यमबाट मात्रै शिशु गर्भधारण गर्न समर्थ हुनुहुन्छ । सङ्कल्प नभएको काम त खालि बच्चा जन्माउने शुक्रकीटहरू नभएको वीर्यस्खलन गर्नुजस्तो मात्रै हो । शक्ति खर्च भएको छ, काम पनि भएको छ, तर त्यससँग बच्चा जन्माउन सक्ने बीजको बिजाधानचाहिँ भएकै छैन । यस्तो अवस्थामा तपाईँको बच्चा जन्माउने लक्ष्य पूरा होला त ? अवश्य हुनेछैन ।
सङ्कल्प लिनु भनेको योजनासहित लक्ष्यतिर बढ्न चाहने अग्रसरता हो । यसले कदम–कदम तपाईँलाई लक्ष्यतिर केन्द्रित हुन मन, वचन र कर्मका माध्यमले लागिरहन बाध्य गर्छ । सोचाइलाई जब सङ्कल्पमा परिणत गरिन्छ, तब मात्र तिनले लक्ष्यउन्मुख हुने सामथ्र्य प्राप्त गर्छन् । सङ्कल्पित सोचमा त्यो सामथ्र्य हुन्छ । जसले पृथ्वीका मनुष्य मात्र नभएर यसबाहिरको अदृश्य जगत्का प्राणीसमेतलाई आकर्षित गर्न सक्छ । तपाईँले ती उच्च आत्माहरूको अनुभव नगरेको भए पनि उनीहरूले तपाईँको रखबारी गरिरहन्छन् । उनीहरू सधैँ तपाईँको मद्दत गर्न तत्पर छन् । समयको पर्खाइमा बसिरहेका छन् । तपाईँको मनमा यदि महान् कार्ययोजना छ भने त्यो निश्चय नै सफल हुन्छ । त्यसैले सङ्कल्पित सोचको सामथ्र्यलाई बुझ्न, मनन गर्न र ग्रहण गर्न अति जरुरी छ ।
म यहाँ जीवन बदल्ने केही महङ्खवपूर्ण सङ्कल्पका बारेमा चर्चा गर्दैछु, जसले हरेकको जीवनलाई आश्चर्यजनक रुपले बदल्ने सामथ्र्य राख्दछन् नयाँ वर्ष २०७२ मा ।
प्रथम सङ्कल्पः ‘म राम्रो बानी विकास गर्छु र त्यसको नोकर बन्छु’
यो सङ्कल्प जीवन परिवर्तनको सबैभन्दा महङ्खवपूर्ण सङ्कल्प हो । हरेक मानिसका आआफ्ना निजता हुन्छन् । पुराना प्रचलित बानीले तपाईँको निजता प्रस्फुरण नहुन सक्छ । त्यसका लागि तपाईँको आफ्नै स्वभाव अनुसारको बानी विकास गर्न आवश्यक हुन्छ । यो सङ्कल्पले तपाईँको आफ्नो निजत्व प्रकट गर्ने उत्साह देखाउँछ । यदि यो सङ्कल्प लिने हिम्मत गर्छौँ र यसलाई पालना गर्छौँ भने यही एउटा सङ्कल्पले असम्भव कुराहरू सम्भव बनाइदिन्छ । यो सङ्कल्प तीन हप्ता (२१ दिन) सम्म हरेक तीन घन्टामा दोहो¥याउने हो भने मानिसले जुनसुकै कुलत, कुसंस्कार, गलत बानीबेहोराको त्याग गर्न सक्छ । नयाँ बानीको विकास गर्न सक्छ र जीवन परिवर्तन गर्न सक्छ । रक्सीको कुलतमा लागेको एउटा जँड्याहाले यो सङ्कल्पबाट आफ्नो जीवनलाई कुलतबाट माथि उठाउन सक्छ । दुव्र्यसनीले त्यसबाट छुटकारा पाउन सक्छ, कुसङ्गत र कुलतमा फसेको मानिसले त्यसलाई चटक्कै छोडेर आफ्नो जीवनलाई नयाँ गति दिन सक्छ । यही एउटा वाक्यमा नै आजसम्म सफल भएका मानिसको सफलताको रहस्य लुकेको छ । नयाँ बानी विकास नगरी नयाँ काम गर्नै सकिँदैन । जब तपाईँ यसलाई बारम्बार उच्चारण गर्नुहुन्छ, तब त्यो शब्दले ल्याउने कम्पन रौँ–रौँमा फैलिनेछ, नसा–नसामा दौडिनेछ र मस्तिष्कको तन्तु–तन्तुमा स्थापित हुनेछ । यसले तपाईँलाई निद्रामा पनि बेहोसीमा जान, अलमलमा फस्न र अल्छ्याइँ पालेर बस्न दिने छैन । तपाईँ सपनामा पनि आफू बदलिएको देख्न थाल्नुहुनेछ । किनकि, सपनाहरू पनि मनमा आएका तर वास्तविकतामा परिणत नभएका अस्पष्ट चाहनाकै प्रतिरूप हुन् ।
सङ्कल्प दृढतामा परिणत गर्न बारम्बार त्यसलाई दोहो¥याइरहन आवश्यक छ । यसले तपाईँलाई काममा लाग्न मानसिक रूपमा तयार पार्नेछ, अनि काम गर्दा सुखद अनुभव प्रदान गर्नेछ ।
जब तपाईँको जीवनमा कुनै असम्भवजस्तो लाग्ने सुखद कल्पना आउँछन्, तिनलाई त्यसै नछोड्नुहोस् । वास्तविकतामा परिणत हुनुअघि संसारमा हामीले देखेका सबै कुरा कसै न कसैको दिमागमा कल्पनाकै रूपमा आएका थिए । त्यही कल्पना सङ्कल्प, योजना, विशेषज्ञान अनि पूरा गरिछाड्ने प्रतिबद्धता मिलेपछि अहिलेको रूपमा प्रकट भएका हुन् । तपाईँको कल्पनामा आएका जुनसुकै कुरा पनि सत्यतामा, वास्तविकतामा परिणत हुन सक्छन् । तर, त्यसलाई वास्तविकतामा परिणत गर्न योजना, सङ्कल्प र निरन्तर प्रयास जरुरी छ । त्यो शक्ति हरेक मानिससँग छ । जसले कल्पनालाई वास्तविकतामा परिणत गरे, सपना साकार पारे, तिनीहरू र सामान्य मानिसमा एउटै फरक छ, त्यसलाई वास्तविकतामा परिणत गर्ने साहसपूर्ण सङ्कल्प र निरन्तर प्रयास र प्रयत्न ।
असफलताको सबैभन्दा प्रमुख कारणमध्ये एउटा हो निरन्तरताको अभाव । यति मात्रै होइन, बढीभन्दा बढी मानिसको असफलताको कारण पनि यही हो । यो कमजोरी हामी आफ्नै प्रयासबाट शक्तिमा परिणत गर्न सक्छौँ ।
दोस्रो सङ्कल्पः ‘म आफू प्रेमपूर्ण भएर आजको दिन बिताउँछु’
सफलताको लागि दोस्रो महत्वपूर्ण सङ्कल्प हो यो । मैले यहाँ ‘आपूm’ र ‘आज’लाई जोड दिएको छु । भोलि हुने कुरा हुँदै गर्ला तर आज तपाईँ बाँचिरहनुभएको छ, जीवनका रमाइला क्षण बिताउने अवसर तपाईँसँग छ । हरेक दिन बिहान उठ्नासाथ यो सङ्कल्प दोहो¥याउनुहोस् । आज मात्र भन्नुहोस् । अबदेखि वा यसपछि जस्ता अनन्तकालसम्म कायम राख्नेगरी आदर्शवादी नबन्नुहोस् । भोलिकोनिम्ति भोलि नै सोचौँला । केवल आजको लागि प्रेमपूर्ण हुनुभयो भने भोलि त्यसै तानिएर आउँछ । आजदेखि भन्न थाल्नुभयो भने भोलि फेरि दोहो¥याइरहनु परेन । यसलाई बिर्सिदिँदा पनि केही फरक पर्नेछैन भन्ने अर्थ ग्रहण गर्छ तपाईँको मस्तिष्कले । त्यसैले अनन्तकालसम्म प्रेमपूर्ण हुने सङ्कल्पले तपाईँको जीवन बदल्दैन । केवल आज मात्र भन्नुहोस् । आइनसकेको समयलाई किन झुठो आश्वासनमा बाँध्ने ? के भोलि चाहिँ तपाईँ प्रेमविहीन बन्ने हो र ? होइन । दिनदिनै प्रेमपूर्ण त हुनु नै छ । त्यसैले यो सङ्कल्प दैनिकै रुपमा लिनु आवश्यक छ ।
तपाईँ–हामी ठूला–ठूला कुराहरू त गर्छौँ, तर सानो काम गर्दैनौँ । त्यसैले मैले यहाँ दिनभरको मात्रै कुरा गरेको हुँ । आफूलाई प्रेमपूर्ण बनाउने कि निरस र कठोर बनाउने ? यो हामी स्वयं गर्न सक्छौँ । यसका लागि परिवेश, परिस्थिति वा वातावरण अनुकूल वा प्रतिकूल हुनुले कुनै फरक पर्दैन । हामी हाम्रो मनमा खराब वा असल भावना कायम राख्न स्वतन्त्र छौँ । तर, हामी त्यसका लागि सङ्कल्पवान् छौँ त ? प्रेमपूर्ण बन्न पनि शर्तहरू त राखिरहेका छैनौँ ? यदि ........भयो भने म प्रेमपूर्ण हुनेछु भनेर त सोचिरहनुभएको छैन ? यदि छ भने तपाईँभित्र प्रेमपूर्ण हुने सङ्कल्प कमजोर छ ।
प्रेमपूर्ण हृदयमा ठूलो शक्ति हुन्छ । कामप्रति, कुनै मानिसप्रति, प्रकृतिप्रति, आफन्त र परिवारप्रति, समाज र देशप्रति, समस्त आदरणीय अग्रजहरूप्रति प्रेमपूर्ण र सकारात्मक हुन सक्नुभयो भने, त्यसको अभ्यास बारम्बार गर्नुभयो भने, त्यसबाट तपाईँमा काम गर्ने उत्साह, प्रेरणा र सामथ्र्य बढेको अनुभव हुन्छ भने, त्यसो हुन नसक्ता निराशा र छटपटी हुन्छ ।
प्रेमपूर्ण हुने सङ्कल्प दृढ भएका मानिसमा ज्यादा सहनशक्ति हुन्छ । सहनशक्ति प्रगतिका लागि ज्यादै मूल्यवान् शक्ति हो । आफू प्रेमपूर्ण हुने सङ्कल्प लिनासाथ तपाईँले गर्ने व्यवहार पनि प्रेमपूर्ण नै गर्नुहुन्छ । बाधाहरू आउँछन्, सिक्ने कुरा खोज्नुहुन्छ । हावा र हुन्डरीमा फस्ता शक्ति आउने सम्भावना देख्नुहुन्छ । यसले तपाईँले गर्ने व्यवहारमा र सोच्ने तरिकामा व्यापक परिवर्तन ल्याइदिन्छ ।
यदि हरेक मानिसले प्रेमपूर्ण हृदयले व्यवहार गर्न थाल्यो भने ऊ स्वयंप्रति प्रेमपूर्ण हुन थाल्नेछ । आफूप्रति प्रेमपूर्ण हुनु भनेको आफ्नो शरीर, आफ्नो मस्तिष्क, आफूभित्रको हृदय, आफ्नो विवेकप्रतिको विश्वास र प्रेम बढ्नु हो । त्यसप्रति होसपूर्ण हुनु र सचेत व्यवहार गर्नु हो । यसो हुनासाथ हामी शरीरका अनावश्यक आग्रह र आकर्षणमा फस्नेछैनौँ । शरीरलाई संयमित र सफासुग्घर राख्नेछौँ । मस्तिष्कमा अनावश्यक, निराशावादी र नकारात्मक सोचाइ आउन दिनेछैनौँ । सदीयौँदेखि ब्रह्माण्डमा भरिएका ज्ञान र बुद्धिको प्रयोग गरेर आफूलाई सामान्य मानिसभन्दा माथि उठाउनेछौँ । निरन्तर साधना, ध्यान र प्रार्थनाबाट आफ्नो विवेक र अन्तःस्करणलाई शुद्ध गर्दै उन्नत र विकसित गर्नेछौँ । कटु वचन बोलेर अरू र आफ्नै हृदयलाई चोट पु¥याउनेछैनौँ । आफ्नो प्रेम भावलाई समस्त ब्रह्माण्डमा फैलाउन सक्नेछौँ ।
घृणा, द्वेष र ईष्र्या प्रेमभन्दा कमजोर तत्व हुन् । हृदयमा प्रेम भरिनासाथ यी दुर्गुणहरू आफैँ टाढा भाग्नेछन् । प्रेमभन्दा ठूलो कुनै अस्त्र छैन, काममा सफल हुने । जुन काम गरिन्छ, त्यसलाई जीवनको सबैभन्दा प्रेमपूर्ण काम, वर्तमानको सबैभन्दा महत्वपूर्ण काम अनि अहिलेका लागि सबैभन्दा महत्वपूर्ण समयको उपहार भनेर सम्झ्यौँ भने हामी जुनसुकै इच्छित काममा खुसीसाथ संलग्न हुन सक्छौँ । त्यसमा रमाउन सक्छौँ । यदि त्यसो हुन सकेन भने त्यसबाट खुसी मिल्न सक्नेछैन । खुसी नमिल्दा–नमिल्दै काम गरिरहन्छौँ भने त्यस्तो कामबाट सन्तोषजनक परिणाम पनि आउनेछैन । त्यसैले आफ्नो जीवनप्रति, परिवार र अग्रजप्रति, रोजगारदाताप्रति, मातृभूमिप्रति, समस्त चराचर जगत्प्रति प्रेमपूर्ण भावको सङ्कल्पको कुनै विकल्प छैन सफलताका लागि । त्यसैले प्रेमपूर्ण रहने सङ्कल्प लिनुहोस् ।
तेस्रो सङ्कल्पः ‘म तबसम्म यस काममा लागिरहन्छु, जबसम्म सफल हुन्न’
यो सफलताको तेस्रो महत्वपूर्ण सङ्कल्प हो । थाइल्यान्ड, चीन, भारतका कतिपय ठाउँहरू र नेपालमा पनि पुरानो समयमा आफूले पालेका उन्नत भाले छानेर आपसमा लडाउने चलन थियो । दुईवटा भालेलाई खास ‘रिङ’ मा एकअर्कालाई आक्रमण गर्न छोडिदिने र एकअर्कामा आक्रामक प्रहार गर्दा कुन भालेले कतिसम्म प्रहार सहन्छ र आफूलाई निरन्तर लडाइँमा प्रेरित गरिरहन सक्छ भनेर निरीक्षण गर्ने गरिन्थ्यो । जुन भालेले बढीभन्दा बढी चोट सहेर लडिरहन सक्छ, त्यसलाई विजयी घोषणा गर्ने गरिन्थ्यो । आज पनि यदाकदा यो चलन छँदै छ । एउटा खुट्टा हातले समाएर अर्को हात पिठ्युँमा राखेर कुम जुधाइ गरेर खेलिने भाले जुधाइ खेल त्यही खेलको मानवीय रुप हुनुपर्छ । हाम्रा युवाहरुमा यो खेल यद्यपि प्रचलित छँदैछ ।
सफलता चाहने व्यक्ति पनि भाले जुधाइमा जुध्न तयार भएको भालेजस्तै हो । हरेक दिन उसका लागि विजयको दिन हो, जसमा उसले लडाइँ जित्ने सम्भावना छ । यदि लगातारको कठिन लडाइँ लड्ने साहसका साथ कोसिस गरिरह्यो भने निश्चित रूपमा भाले जुधाइमा सफल घोषणा हुने भालेझैँ सफल हुनेछ । यदि मैदान छोडेर विजयको घोषणअगावै बाहिरियो भने त्यसले ‘भगौडा’को तिरस्कार पाउनेछ । विजयको पुरस्कार पाउन सक्नेछैन । त्यसैले लगातार लागिरहने सङ्कल्प सफलताका लागि तेस्रो महत्वपूर्ण सङ्कल्प हो । (ओकावा पृ १३८)
सफलता चाहने व्यक्तिले असफलतामा फसेको, रुग्णता, अल्छ्याईँ र निराशामा फसेको मानिसको उदाहरणबाट होइन, सफलता, सङ्घर्ष र प्रयासका आधारमा सफल बनेका मानिसबाट सिक्ने आँट गर्नुपर्छ । सिकायत र रुवाइबाट होइन, हौसला र उत्साह भरिएको हृदय लिएर आफूलाई अघि बढाउने हिम्मत गर्नुपर्छ ।
सफलताको पुरस्कार यात्राको अन्त्यमा प्राप्त हुन्छ, तर त्यो यात्रा लक्ष्यबाट कति टाढा वा नजिक छ भन्नेचाहिँ हामीलाई पहिले नै थाहा हुँदैन । हुन सक्छ, त्यो तपाईँकै अगाडि पनि होला वा हजार माइल टाढा । जीवनले अघिल्लो मोड नलिएसम्म त्यो कसैलाई पनि थाहा हुँदैन, तर एउटा कुरा भने पक्का छ– हरेक कदमले तपाईँलाई सफलताको नजिक भने पु¥याइरहेको हुन्छ ।
प्रयास र प्रयत्न रूख ढाल्न प्रयुक्त बन्चरोको एक प्रहारजस्तै हो । हरेक प्रहारले कति काम ग¥यो भन्ने कुरा रूख नढलुन्जेल बन्चरो चलाउनेलाई थाहा हुँदैन । लगातार प्रहारको मात्रा पुगेपछि रूख अवश्य ढल्छ । बन्चरोको स–सानो प्रहारले नै रूख अन्तिम रूपमा धराशयी हुन्छ । निराशा र हारको भावना अनि लक्ष्यप्रतिको अविश्वासले निरन्तर प्रयासमा टिकिरहने लगनशीलतामा बाधा पु¥याउँछ । यी शब्दका बारेमा सोच्नु र त्यसमा आफूलाई केन्द्रित गर्नु भनेको मैदान छोडेर भाग्नुसरह नै हो ।
निराशा सफलताका लागि धमिराजस्तै हो । हरेक असफलताले सफलताको सम्भावनालाई नजिक तानिरहेकको हुन्छ । दिन आउनका लागि रातको अँध्यारो घना भएजस्तै हो, सफलता प्राप्त गर्नका लागि असफलता झेल्ने सामथ्र्य । एकपटक सफल हुनका लागि कैयाँैपटकको असफलताबाट आफूलाई खार्नैपर्छ । यदि असफलता बेहोर्ने सामथ्र्य विकास गर्न सकिएन भने सफलता कहिल्यै प्राप्त हुँदैन ।
प्रयत्न, प्रयत्न अनि फेरि प्रयत्न । लगातारको ठीक–ठीक प्रयास, प्रयत्न र अभ्यासबाटै मानिसले लक्ष्य हासिल गर्छ । एउटा ओलम्पिक खेलको सय मिटर दौडमा स्वर्णपदक जित्ने विजेतालाई सम्झनुहोस् वा म्याराथन धावकलाई सम्झनुहोस् । उसले एउटा स्वर्णपदक जित्ने केही सेकेन्डको खेलका लागि वर्षौँ अझ दशकौँ मिहिनेत गरेको हुन्छ, रौँ–रौँमा हिम्मत र जोस भरेर आफूलाई उत्कृष्ट सावित गर्ने प्रयास गरेको हुन्छ । कैयौँ स्वदेशी र विदेशी खेलका प्रतियोगितामा आफूलाई प्रतियोगी बनाएर जित्ने कला हासिल गरेको हुन्छ ।
कैयौँ आपतकालीन अवस्थामा समुद्रमा तैरन सिकेपछि मात्र एउटा नाविक कुशल नाविक बन्न सक्छ । त्यो कुसलता प्राप्त गर्नुअघि हरेक मुस्किलबाट आफूलाई पाको बनाएर खारेको हुन्छ । लगातार रूपमा कठिनाइको सामना गर्ने तरिका सिकेर आफूलाई ‘एकपटक, अझ एकपटक, अनि अझै एकपटक’ गर्दै कदम–कदममा सफलताका सूत्रहरू सिकेको हुन्छ । काम गर्ने तरिका दमदार नभएका कारण, योजना अपूर्ण भएका कारण, त्यस कामका लागि आवश्यक पर्ने ज्ञान, सीप र दक्षता कमी भएका कारण नै असफलता आउने हो । जुन दिन त्यस कामको निपुणता हासिल हुन्छ, त्यस दिन सफलता निश्चित रूपमा हात लाग्छ ।
चौथो सङ्कल्पः ‘म भूतलाई बिर्सेर नयाँ सङ्कल्प लिन्छु र अन्तिम सास रहुन्जेल र आफ्नो शरीरमा एक थोपा रगत रहुन्जेल मैदान छोड्नेछैन’
सफल हुनेहरुका लागि अर्को उत्कृष्ट सङ्कल्प हो यो । जुन योद्धा निरन्तर युद्ध मैदानमा लड्छ, वास्तवमा त्यही योद्धा हो, लडाईँमा विजयी हुने । सफलताको महान् रहस्य पनि यही हो ।
साँच्चिकै गतिलो सपना देख्न थालियो वा देख्न सकियो र त्यसलाई सङ्कल्पसँग जोड्न सकियो भने असम्भव भन्ने कुरा केही पनि हुँदैन । सपना र सङ्कल्पका अगाडि भुभाग, कुल, घराना, डिग्री सबै फिक्का हुन्छन् । आजको विश्वमा को व्यक्ति कुन देशमा जन्मिएको होरु कुन परिवारमा जन्मिएको हो ? वा कुन विश्वविद्यालयमा अध्ययन गरेको हो भन्ने कुराले खासै अर्थ राख्दैन । सफलताको एकाधिकार कुन विश्वविद्यालयमा पढेको हो वा कुन डिग्री हासिल गरेको हो भन्नेसँग गाँसिएको हुँदैन । तपाईं के सपना देख्दै हुनुहुन्छ र त्यो सपनालाई विपनामा बदल्न कस्तो संकल्प लिनुहुन्छ भन्ने कुरा चाहिँ अहं महङ्खवको हुन्छ । हामी सबैले विल गेट्स र स्टिभ जब्सको जीवनी पढेका छौँ, जसले विश्वविद्यालयको औपचारिक शिक्षा पूरा गरेनन् र पनि विश्वका सर्वाधिक सिर्जनशील सोचका उद्यमीका रूपमा पहिलो पंक्तिमा नाम लेखाए । उनीहरूको सपना र त्यसलाई कार्यान्वयन गर्ने दृढताका अगाडि दुनियाँ नतमस्तक छ ।
चिनियाँ नागरिक ज्याक मा, चीनको झेइज्याङ प्रान्तको हाङजोउमा सामान्य परिवारमा जन्मिएका थिए । उनका बाबुआमा परम्परागत कथा सुनाउने र बाजा बजाउने पेसामा थिए । ३३ वर्षको उमेरसम्म ज्याक माले कम्प्युटर देखेका थिएनन् । तर आज तिनै ज्याक मा इन्टरनेट बिजनेसका वादशाह अलिबाबा ग्रुपका कार्यकारी अध्यक्ष छन् र चीनको दोस्रो धनाढ्य ।
सन् १९९९ मा ज्याकले साथीहरूसँग मागेर ६० हजार डलर जम्मा गरेर अलिबाबा स्थापना गरे । इन्टरनेट मार्फत् व्यवसायलाई कसरी एकैद्वारबाट संसारभर फैलाउन सकिएला भनेर अनेक कुरा सोचे । अन्तमा एउटा यस्तो वेभसाइटको परिकल्पना गरे जसमा किन्ने र बेच्ने दुवै संलग्न भएर आफ्नो सामान बेच्ने र आफूले चाहेको सामान किन्ने गर्न सकुन् । ३३ वर्षमा कम्प्युटर देख्ने व्यक्तिका लागि यो सामान्य कुरा थिएन । उनको सपना चानचुने थिएन । त्यसैले सपना पूरा गर्ने संकल्प पनि त्यत्तिकै दृढ हुनु आवश्यक थियो । उनी लगातार लागिरहे । त्यसैको परिणमस्वरुप आज उनी विश्वका सर्वाधिक चर्चित र सफल उद्यमी बनेका छन् । तपाईं सपना देख्नुस् र संकल्प लिनुस् । सफलता तपाईंको दास नबनी सुखै छैन ।
तपाईं कति धनी परिवारमा जन्मिनुभयो, गरिब परिवारमा या कति कुलिन परिवारमा जन्मिनुभयो भन्ने कुराले भविष्य निर्धारण गर्दैन । तपाईंसँग कति सिर्जनशील सोच छ र त्यसलाई कार्यान्वयन गरेरै छोड्ने कति अटल विश्वास र धैर्य छ भन्ने कुराले नै तपाईंको भविष्य निर्धारण गर्छ । १५ वर्षअगाडि सन् २००० को फोब्र्स अर्बपतिको पहिलो १० जनाको सूचीमा कार्लोस स्लिम, अमानसियो ओर्टेगा, चाल्र्स कोच, डेभिड कोचहरूको नाम भेटिँदैन । तर सन् २०१५ मा आइपुग्दा उनीहरूले आफूलाई यो सूचीमा उभ्याएका छन् । त्यतिबेला यो सूची ओगट्नेहरू अहिले पछाडि पर्दै गएका छन् । नेपालमै हेरौं न, १५ वर्षअगाडि नेपालका प्रमुख औद्योगिक घराना भनेर चिनिनेहरू अहिले परिदृश्यमा पुगेका छन् भने नयाँ सोचका साथ व्यवसाय गर्नेहरू फ्रन्टलाइनमा । त्यसैले तपाईंको हजुरबुबा के हुनुहुन्थ्यो वा बुबा के गर्नुहुन्थ्यो भन्ने कुराले तपाईंको भविष्य निर्धारण गर्दैन । तपाईं आफ्नो सिर्जनाले मात्रै जीवनमा नयाँ रङ भर्न सक्नुहुन्छ ।
जबसम्म हामी आफूलाई बितेका कुराबाट अलग गर्न सक्दैनौँ हाम्रो प्रगतिका लागि त्यो तगारो बनिरहन्छ । पुर्खा, हैसियत, कुल, घराना, बिताएका रमाइला क्षण आदि यस्ता केही तगारा हुन् हाम्रो जीवनमा । पुर्खाको सम्पत्ती र हैसियतमा गर्व गरेर, म यस्तो कुलको हुँ भनेर त्यो धङ्धङी पालेर तपाईँको जीवन बदलिँदैन । जीवन बदल्न र सफल हुन निरन्तर रुपमा आफूलाई नयाँ सपनामा हिँडाउन र धैर्यसाथ लागिरहन तयार पार्नुपर्छ । जीवनको अन्तिम सास रहुन्जेल र अन्तिम थोपा रगत रहुन्जेल म निरन्तर लागिरहन्छु भन्ने सङ्कल्पले मानिसलाई जुनसुकै कुरामा सफल बनाउँछ ।
